10 rocznica śmierci Antoniego Halora

Dziesięć lat temu, dokładnie 10 lutego 2011 roku zmarł Antoni Halor, jeden z najbardziej znanych siemianowiczan – reżyser filmowy i telewizyjny, artysta plastyk, literaturoznawca, publicysta. Nie było dotąd większego popularyzatora naszego miasta, jak on. Jedna z najbardziej znanych jego publikacji poświęconych Siemianowicom Śląskim, to „Opowieści miasta z rybakiem w herbie” i to właśnie jej wznowieniem uczciliśmy pamięć wybitnego twórcy.

Antoniego Halora, siemianowiczanie pamiętają, jako oryginalną postać w „sztrykowanym” berecie, tego, który ocalał od zapomnienia tutejsze legendy, nasycał tutejszy krajobraz baśniowa atmosferą. Musimy wszakże mieć świadomość, że była to postać, która swoją wrażliwością artystyczną i intelektem wykraczała daleko poza siemianowickie opłotki, w istotny sposób wzbogacajac skarbnicę narodowej kultury. Zacznijmy od przypomnienia szczególnego dzieła – filmu „Testament” nakręconego wraz z Józefem Gębskim . To jeden z najważniejszych obrazów dokumentalnych o obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu opowiedziany prozą Tadeusza Borowskiego, wielokrotnie nagradzany na krajowych i międzynarodowych festiwalach i przeglądach. Otrzymał m. in. nagrodę Srebrnego Lajkonika na Krakowskim Festiwalu Filmowym w 1970 r. oraz nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Tours 1971 r., a jego kopia trafiła do zbiorów Museum of Modern Art w Nowym Jorku, co wskazuje na szczególną rangę dzieła.

Kolejne, warte przypomnienia filmy dokumentalne, to „Czarne-zielone” i „Czarne słońce” poświęcone ciężkiej pracy górników (wyróżnione na festiwalu w Krakowie w 1971 r. i zdjęte z ekranu przez cenzurę), „Notatnik 14” (nagrodzony Brązowym Lajkonikiem w 1973 r.); „Jeden plus jeden” ( uhonorowany nagrodą w Tampere oraz uznany za najlepszy film roku 1974 na festiwalu w Londynie), „Człowiek z laską” (piękny film o generale i wojewodzie Jerzym Ziętku, wyróżniony na festiwalu w Krakowie i uhonorowany Nagrodą Główną w 1979 r. w Łodzi); „Słoneczko jasne zza czarnych gór” (dokumentalny zapis wspomnień i pieśni z udziałem ostatnich, żyjących jeszcze wówczas powstańców śląskich); „Siedem zegarków Gustawa” (pełnometrażowy, fabularyzowany film dokumentalny o Gustawie Morcinku – wyróżniony I nagrodą Wydawnictwa Stronnictwa Demokratycznego „Epoka” w 1987 roku).

Antoni Halor był artystą wszechstronnym, co wynikało z jego wielu talentów popartych dodatkowo solidną edukacją. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, uzyskał dyplom Wyższej Szkoły Teatralnej, Filmowej i Telewizyjnej w Łodzi, doktoryzował się na Uniwersytecie Śląskim z zakresu literaturoznawstwa. Realizował się nie tylko w sztuce filmowej, czy teatralnej, ale także chwytał za pędzel, tworzył grafiki.

Prace A. Halora eksponowane były na wystawach indywidualnych m. in. w Warszawie, Katowicach i Saarbrücken, ponadto prezentowano je na wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Znajdują się w kolekcjach krajowych i zagranicznych w Austrii, Czechach, Francji, Niemczech, Słowacji, Kanadzie, Szwecji oraz Holandii.

W rodzinnych Siemianowicach Śląskich artysta jest najbardziej zapamiętany, jako autor wielu prac literackich utrwalających śląską obyczajowość i folklor. Oprócz wspomnianej na wstępie książki „Opowieści miasta z rybakiem w herbie”, spod pióra A. Halora wyszło wiele innych poświęconych miastu m.in.”Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy”,”Pilnuj obowiązku swego-rzecz o Piotrze Kołodzieju”, „Wokół dawnej kaplicy siemianowickiego pałacu”, „Żarty nieżarty księdza Stabika”, „Siemianowickie koneksje Józefa Lompy”, „Nasza buda. Szkice z historii I Liceum Ogólnokształcącego w Siemianowicach”,”Kościół Krzyża Świętego w Siemianowicach” oraz ukazujący się od 2004 r. do 2009 r. „Kalendarz Siemianowicki”. W dorobku literackim siemianowickiego twórcy znajdują się również liczne publikacje dotyczące innych, śląskich miast zawarte w cyklu „ Podania i legendy naszych miast”, a cykl „Pejzaż mitologiczny” ukazujący się na łamach miesięcznika „Śląsk” stanowił niezwykle bogate źródło informacji i refleksji na temat kultury naszego regionu.

Antoni Halor był współzałożycielem grupy Oneiron, której artyści próbowali penetrować i artystycznie wykorzystywać tzw. odmienne stany świadomości, był także założycielem i pierwszym kierownikiem Studenckiego Dyskusyjnego Klubu Filmowego „Kino-oko” w Katowicach, mającego znaczący wkład w propagowanie sztuki filmowej.

Autor:

• 

  Biuro Prasowe UM Siemianowice

  Biuro Prasowe UM Siemianowice